| Naam |
: Johan Nieuwkoop |
| Functie |
: Directeur |
| School |
: CBS Het Baken |
| Locatie |
: Werkendam |
| Type |
: Primair onderwijs |
| Stichting |
: De Stroming |
| Leerlingen |
: 378 |
| Medewerkers |
: 23,2 fte |
Introductie
“Het Baken is een christelijke dorpsschool met een duidelijke identiteit. We zijn een grote school met een groot team, maar dat voelt niet zo als je hier in de school rondloopt. Onze school staat in een nieuwbouwwijk en veel van de kinderen komen dan ook uit deze wijk. Maar ook kinderen uit het centrum van Werkendam en ook enkele kinderen die van origine naar de reformatorische school gingen, kiezen bewust voor onze school. We zijn sterk in ontwikkeling op sociaal-emotioneel gebied. We hebben een Kanjerprogramma waardoor je merkt dat er hier op school dezelfde taal gesproken wordt in alle groepen. Dat is heel mooi om te zien. Het geeft de kinderen ook duidelijkheid en veiligheid. We zijn een school waar kwalitatief goed wordt lesgegeven en we in ontwikkeling blijven. Ons onderwijsteam gaat ervoor en werkt hard. Bovendien is het een team dat ook heel erg aanvoelt als een ‘warm’ team. Dat krijgen we ook terug van ouders, stagiaires en nieuwe collega’s. Er heerst een goede sfeer binnen de school. Een sfeer van ‘er zijn voor elkaar’, je heel erg welkom voelen, snel opgenomen worden in het team en gezien worden. Dat is wat het team zelf heel belangrijk vindt, het gezien worden. Daarbij wel wetende dat we zo groot zijn dat we elkaar onderling niet allemaal tot in de finesses kunnen zien. Er loopt hier echter niemand verloren rond; er is echte aandacht voor elkaar.”
Een jaar geleden zijn we met elkaar in gesprek gegaan. Kun je schetsen wat de context toen was om te besluiten om het thema dat voor jullie belangrijk was te gaan benoemen en er een interventie op in te zetten?
“Een jaar geleden was ik net directeur op Het Baken en kwam de interventie voor mij eigenlijk als een cadeautje. Ik heb welkomstgesprekken/kennismakingsgesprekken gevoerd met de teamleden waarin het grootste deel van het team aangaf behoefte te hebben aan een stip op de horizon. Waar gaan we heen en waar gaan we naartoe werken, zodat we weten welke onderwerpen daar de volgende jaren bij passen? Dus niet van onderwerp naar onderwerp springen, maar een lijn ervaren. Dat is de aanleiding geweest om met sSprong in contact te treden. We zijn een traject gestart met als doel om een duidelijke missie en visie voor de school te krijgen en om vervolgens vanuit die missie en visie te bepalen wat we de komende jaren gaan doen en wat we vooral ook níet gaan doen.”
In het schema (onderstaand) zoals wij dat gebruiken bij die aanpak, hebben jullie dus met name ingezet op missie, visie en doelen?
“Ja, en wat we ook nog hebben meegepakt is de teamontwikkeling; ‘We zijn een goed team, want...’ en ‘We zijn een goed team, maar...’. Daaruit kwam naar voren dat we wel als team moeten leren om ons ook naar elkaar uit te spreken. Dus ook een kritische noot naar elkaar durven uit te spreken, om zo ook verder te kunnen ontwikkelen.”
Kun je mij schetsen hoe de voorbereiding is gelopen naar de interventie toe?
“We hebben nadat we de vraag bij sSprong hebben gesteld een ontmoeting gehad met een van de twee mogelijke trainers. Daarin hebben we overleg gehad over hoe wij dachten dat het proces eruit moest komen te zien. Hierin is benadrukt dat het team zelf had aangeven die stip op de horizon nodig te hebben en dat het een diepgaand proces moest zijn. We hebben ook voor sSprong gekozen omdat er af werd geweken van de standaard aanbiedingen die we bij anderen zagen. We wilden dus diepgang met wat meer pittige opdrachten erin, zodat het team ook echt zou gaan nadenken over het ‘waarom’. Waarom willen wij bepaalde dingen? Dat hebben we allemaal besproken en van daaruit is de eerste bijeenkomst vormgegeven. Na iedere bijeenkomst is er een evaluatiegesprek geweest en werd vooruitgekeken naar wat de vervolgstappen zouden kunnen zijn.”
Als je kijkt naar de aanpak, hoe zag het traject er vervolgens uit? Wat hebben jullie gedaan?
“We hebben vier teambijeenkomsten gehad waarbij het hele team aanwezig was. De eerste keer zijn we bezig geweest met ‘We zijn een goed team, want...’ en ‘We zijn een goed team, maar...’. We zijn toen ook gaan inventariseren wat er bij ons al heel goed gaat op school en wat we eventueel anders zouden willen.
Tijdens de tweede sessie zijn we daar verder op ingegaan en hebben we een speech moeten schrijven waarin we fictief in 2023 waren en we het team gingen bedanken voor stappen die gezet waren. De speech hebben we in groepjes voorgelezen en we hebben er de punten uitgehaald die overeenkwamen. Die punten zijn vervolgens aan een werkgroep meegegeven die daarmee aan de slag moest gaan om te kijken welke elementen terug moeten komen in de missie en visie en of er al een formulering aan gegeven kon worden.
Tijdens de derde bijeenkomst is dit besproken. De missie stond toen al aardig vast, want we hebben daar drie kernwaarden voor gepakt in de vorm van werkwoorden met beschrijvingen eronder. Dat is tijdens de derde bijeenkomst door het team toen ook vastgelegd. Vervolgens zijn we verder gegaan met de visie en hebben we gekeken wat voor een beschrijving we daaraan konden geven. We hebben dat in verschillende groepen uitgewerkt. Het doel daarvan was dat we aan het eind van de bijeenkomst ook echt een visie op papier zouden hebben, maar dat was niet gelukt. Ik ben toen als directeur hiermee verder gegaan vanuit de input van het team.
Tijdens de laatste bijeenkomst hebben we de missie en visie uiteindelijk vastgesteld, letterlijk ondertekend en zijn we aan de slag gegaan met wat dit nu betekent in de praktijk. Wat kunnen we de komende jaren oppakken? Daarbij heb ik ook gepresenteerd wat de ‘moetjes’ zijn en het team heeft aangegeven wat zij denken dat binnen de nieuwe missie en visie past. Dat hebben wij als management weer meegenomen in het schoolplan.”
Dus je hebt met elkaar de missie op papier gekregen en de aanzet voor de visie. Daarnaast noemde je een werkgroep die daarin het voortouw heeft genomen. Is dat gedurende de interventies ontstaan wie dat op zou pakken?
“Dat is bij de tweede bijeenkomst ontstaan. Uit ieder speechgroepje is er iemand voorgedragen en die hebben we bij elkaar gezet. We hebben een aantal keer met de werkgroep bij elkaar gezeten waarbij we de standpunten van het team zijn gaan coderen om te kijken of we ze kunnen clusteren. Vervolgens hebben we daar drie kernwaarden aan gehangen en hebben we gezegd dat we onder de kernwaarden nog een korte beschrijving geven. Dat is vervolgens teruggegaan naar het team en het team heeft dat verder uitgewerkt. De visie is vanuit verschillende groeperingen gekomen. De uitkomsten vanuit de verschillende groeperingen hebben we vervolgens geprobeerd te bundelen tot één visie. Daarbij hebben de trainers heel sterk benadrukt dat het niet te praktisch moest worden, maar het een droombeschrijving moest zijn. Wij zaten als team al snel veel te praktisch te denken.”
Jullie hadden al geïnventariseerd ‘We zijn een goed team, want...’ en ‘We zijn een goed team, maar...’, hoe werd daar gebruik van gemaakt in de sessies die volgden?
“Het allereerste wat het doet met een team om dat aan het begin van zo’n traject uit te spreken is dat het een bepaalde flow geeft. Mensen zaten vanaf sessie één in de flow omdat ze het proces zo mooi vonden en het benadrukte wat het team van tevoren al aan had gegeven. Namelijk dat ze nu zo ver zijn dat ze heel erg open staan voor ontwikkeling en vernieuwing. Op die manier zag je dat ook in alle sessies terug. Het geven van complimenten aan elkaar in deze vorm gaf een boost die terugkwam in alle sessies. Het geeft ook wat meer alertheid op bepaalde zaken. In de laatste bijeenkomst kwam het nog eens expliciet terug wat de mensen ook nog een keer deed inzien wat de aandachtspunten zijn. Wat ook sterk in de bijeenkomsten terugkwam was de activiteit, aanwezigheid en inzet van mensen, dat werd iedere keer weer benadrukt. Doe mee en geef aan wat je vindt, want het wordt iets van ons allemaal. De gekozen werkvormen hebben daar ook steeds aan bijgedragen. Omdat we zo’n grote school zijn was het goed om in groepjes uiteen te gaan en door de pittige opdrachten moet je jezelf ook wel uitspreken.”
Jullie hebben een team van ruim 35 mensen en er is met 2 trainers gewerkt. Hoe werkt dat in de praktijk?
“We hebben veel met flappen (flipovervellen) gewerkt in de groepjes en het vervolgens weer bij elkaar gebracht en gepresenteerd om ook de gemeenschappelijke delen te vinden. Dat was ook wel een taak van de werkgroep, zeker toen het heel praktisch moest worden met de missie en de visie, dat ook de samenhangende elementen eruit werden gehaald. Maar ook door er met elkaar over te praten tijdens de bijeenkomst. Wat zien we terug? Doordat ik recent de kennismakingsgesprekken had gevoerd, had ik al heel sterk het gevoel dat ik dingen terug hoorde die ik van de mensen tijdens die gesprekken ook had gehoord. Daardoor had ik de hele tijd al sterk het idee dat het een groot gemeenschappelijk ding ging worden.”
Wat heeft de interventie jullie concreet opgeleverd?
“We hebben een hele korte missie en bijbehorende visie op papier staan. Het liefst noemen we het eigenlijk ook geen missie en visie meer. Wij hebben de missie benoemd als: ‘Waar staan we voor?’. Daar hebben we drie kernwoorden voor gepakt met een korte beschrijving eronder. De visie hebben we benoemd als: ‘Wat is onze droom?’ en ‘Waar willen we naartoe groeien?’.
Als kernwoorden hebben we de werkwoorden ‘vertrouwen’, ‘ontwikkelen’ en ‘bekrachtigen’. Vertrouwen: ‘Op CBS Het Baken hebben we vertrouwen in God, in elkaar en in onszelf. Vertrouwen is in onze christelijke identiteit leidend.’ Ontwikkelen: ‘Op CBS Het Baken ontwikkelen kinderen de vaardigheden en kennis die zij nodig hebben voor nu en in de toekomst in een inspirerende en uitdagende leeromgeving en door teamleden die zich blijven ontwikkelen.’ Bekrachtigen: ‘Op CBS Het Baken stimuleren en bekrachtigen we ieders talenten. Talenten zijn de persoonlijke mogelijkheden die we hebben gekregen. Stimuleren is aanmoedigen en uitdagen om de volgende stap in je ontwikkeling te durven zetten. Bekrachtigen is trots zijn op jezelf en elkaar en de successen met elkaar vieren.’ Wat is onze droom en waar willen we naartoe groeien? Wij willen voor kinderen het baken zijn en groeien naar een omgeving waar kinderen plezier hebben, betrokken zijn en zichzelf ontwikkelen tot zelfstandige en verantwoordelijke mensen die vol vertrouwen in zichzelf de snel veranderende maatschappij in durven duiken. Waarbij we ook nog ‘Het Baken’ letterlijk en figuurlijk genomen hebben. Het Baken is de school, maar ook het baken dat we in de rivier de Merwede zien. Het geeft houvast, ook vanuit onze christelijke identiteit, dus die dubbele lading hebben we ook nog in onze droom verwerkt.
Leuk om te vertellen is dat we tijdens de derde bijeenkomst, toen we de missie gingen vaststellen, ik tompoucen had laten maken met de drie kernwoorden erop en het logo van de school. We zeiden toen tegen elkaar dat we op deze manier het onderdeel ‘vieren met elkaar’ al te pakken hadden! Het is heel leuk dat je ziet dat het ‘vieren’ nu ook daadwerkelijk in onze missie is opgenomen. Wat ik heel mooi vind is dat we heel duidelijk aangeven dat het onze droom is dat kinderen ook plezier hebben en niet alleen de cognitieve ontwikkeling beschrijven, maar het totaalplaatje.”
Onderwijs blijft eigenlijk continu in ontwikkeling, dat staat ook in wat jullie belangrijk vinden. De mindset van leerkrachten, je professionele team, daar zit vaak uitdaging om invulling te geven aan hetgeen op papier staat. Wat gaat het vervolg zijn voor jullie?
“Er is een aantal onderwerpen genoemd waar we mee aan de slag gaan waarbij het team grote inspraak heeft gehad. Nu we de missie en visie hebben gaan we als management met sSprong verder kijken hoe we met het team ervoor zorgen dat de missie en visie zichtbaar zijn in school, levend blijven houden en hoe we de komende jaren in een professionele cultuur en omgeving hiermee aan de slag gaan. Dus hoe zorgen we ervoor dat het geen papieren stuk is, maar we er in de praktijk daadwerkelijk mee aan de slag gaan, het team meegenomen wordt en van en met elkaar gaat leren binnen de missie en visie? Hoe kunnen wij als management daar leidend en ondersteunend in zijn, zodat de hele school dat gaat ademen? Dat is een onderdeel, maar we hebben in het management ook al besproken dat we het letterlijk zichtbaar willen maken. We willen heel graag dat in iedere gang van de school de missie zichtbaar is, zodat mensen kunnen zien waar Het Baken voor staat. We zijn nu aan het brainstormen hoe we dat beeldend kunnen maken met foto’s of schilderijen. Ik heb het ook besproken met de leerlingenraad en het ouderpanel, die zijn nu ook aan het meedenken. Daarnaast willen we een feestdag gaan organiseren in het nieuwe schooljaar waarbij we de missie en visie bekend gaan maken en waarbij we ook een bepaald symbool gaan onthullen. Op dat moment moet het zichtbaar zijn in de school, zodat we er eigenlijk continu op gewezen worden. Dit hebben we met elkaar afgesproken en hier staan we voor. Het is de bedoeling dat zowel de ouders, als de kinderen en het team de kernwaarden zo kunnen oplepelen. Op basis daarvan kun je ook zeggen wat je wel en niet gaat doen. Ik zie nu ook dat deze school er klaar voor is om door te gaan ontwikkelen in de professionele cultuur en het van en met elkaar leren. De aanzet is nu al gegeven en als management zijn we nu in gesprek met sSprong om te kijken welke vorm we daarbij het beste kunnen gaan gebruiken. Zo kunnen we het in een vaste vorm terug laten komen in bijvoorbeeld een bouwoverleg of teamvergadering, maar ook in hoe we met elkaar omgaan. Het zijn dan vaste elementen waardoor we die missie en visie steeds laten terugkomen en daarin gaan doorontwikkelen.”
Welk effect had dit proces op de bevlogenheid en organisatiebetrokkenheid van het team?
“De start met het kijken naar waarom je een goed team bent heeft meteen al een stukje bevlogenheid gegeven. Je gaat dan dingen naar elkaar uitspreken. Er is toen besproken dat we er ook echt klaar voor zijn en we ook echt willen gaan ontwikkelen. Dat zijn voor mij al elementen in de bevlogenheid. Wat heel mooi is in het traject is dat alle teamleden zijn meegenomen, ongeacht welke rol je hebt binnen de school. Dat was ook mooi met de speeches, dat je verschillende invalshoeken en bevlogenheid van mensen opmerkte. Doordat die elementen zijn meegenomen richting de missie kun je ook echt zeggen dat het iets van iedereen is. Dat bevordert de bevlogenheid ook weer. Het samen optrekken in zo’n traject en de afspraken die we hebben gemaakt richting de toekomst, het gezamenlijk ergens voor gaan, dat is ook een stuk bevlogenheid. Daarbij moet je ook zeker kijken naar hoe je verder gaat en het vast kunt houden. Hoe zorg je ervoor dat je grenzen gaat stellen aan elementen die de school binnenkomen? Welke hitteschilden hebben we om bepaalde elementen tegen te houden? Dat moeten we doen om de bevlogenheid van mensen te kunnen vasthouden. De bevlogenheid kan namelijk ook weer afnemen als je heel veel de school binnenhaalt. Door het stellen van de kaders kun je dus makkelijker besluiten nemen.
Wat ik ook heel sterk vond in het traject is dat wij een team zijn dat heel snel in het ‘hoe’ gaat zitten, maar dat het juist werd benadrukt dat we naar het ‘waarom’ moesten, omdat dat ook de bevlogenheid bevordert. Waarom willen we dit? Waarom vinden we dat belangrijk? Waarom willen we deze vorm van onderwijs geven? Waarom willen we werkzaam zijn op deze school?
De teamvergaderingen zijn inmiddels helemaal onderwijsinhoudelijk ingericht. Ik krijg van medewerkers terug dat ze het heel fijn vinden om met elkaar over onderwijsinhoud te praten, waarbij we ook heel bewust bouwen door elkaar mixen zodat mensen ook andere teamleden spreken en daar ook weer stukken bevlogenheid in ontdekken. Daar zetten we heel erg op in. We willen af en toe nog te snel richting het ‘hoe’ schieten. We zijn aan het kijken welke indicatoren we terug willen zien in onze lessen. Er zijn ook gesprekken waarom we bepaalde indicatoren belangrijker vinden dan andere. We zijn daar heel erg mee bezig.”
Is het ‘denkspoor’ veranderd?
“Het maakt je alert. Het maakt je alert wanneer je dreigt te gaan naar het ‘hoe’, dat je je afvraagt wat er onder ligt. Het is heel goed dat het in het traject aan bod is geweest. Het is ook nog de leer richting de toekomst. We moeten in de begeleiding volgend jaar ook kijken of we er alert genoeg op zijn.”
Heeft het traject je gebracht wat je had gehoopt?
“We hebben een duidelijke missie en visie op papier waar eenieder aan heeft bijgedragen. De visie is schoolspecifiek en tevens best breed, waardoor teamleden ook aangeven dat daar in principe heel veel activiteiten onder gehangen zouden kunnen worden. Dat vraagt wel om alertheid. Aan de andere kant is hij wel heel specifiek voor deze school, omdat er een aantal elementen in worden genoemd waarvan ik zeker weet dat niet iedere school ze benoemt. Het blijft aan ons om met elkaar heel alert te blijven wat we wel en niet doen. Het is heel mooi om te zien dat zo’n groot team met elkaar dit voor elkaar heeft gekregen. Dat hebben we ook teruggekregen van de trainers.”
Zijn er dingen die wij nog anders hadden kunnen doen in het traject?
“Op een gegeven moment hadden we bijeenkomst drie waarin we echt naar de daadwerkelijke formulering toe moesten. Toen zijn we heel lang blijven hangen bij de visie. Op zo’n moment merkte je dat we een groot team zijn, want toen is de discussie te lang over bepaalde woorden gegaan terwijl we eigenlijk met elkaar hadden moeten zeggen: ‘Er is input vanuit drie groeperingen, we geven dat mee aan de directie en gaan er nu niet heel lang meer over discussiëren.’ Het team heeft dat ervaren als een te lange discussie, terwijl de twee bijeenkomsten ervoor veel meer gefocust waren op het uiteengaan in groepjes en pittig aan het werk gaan. Het heeft in de derde bijeenkomst wat te lang geduurd en het had dus wat korter gekund. Je moet toch naar de formulering toe en dan kun je dat beter door één of een paar personen laten doen en dat vervolgens presenteren naar aanleiding van de input die vanuit iedereen is gekomen. Dat werd ook gedaan, maar tijdens de bijeenkomst was er nog best wat discussie.”
Zijn er nog dingen die ik niet heb gevraagd die je nog wel wilt toelichten?
“Wat ik in het schema van de TOP-aanpak (bovenstaand) heel mooi vind is dat de onderste balk het leerklimaat is. Dat valt dan ook weer heel erg samen met het proces, maar ook hoe we nu verder gaan. We zijn heel erg aan het kijken hoe we kunnen leren van en met elkaar. We zijn nu ook druk bezig met eigenaarschap bij kinderen en daar leren we ook weer van en met elkaar. Die kennis delen we dan ook weer. Dat zijn elementen die we heel erg willen vasthouden en doorontwikkelen. Het bij elkaar gaan kijken in de klas en vragen stellen, dat zijn ontwikkelpunten richting de toekomst. Daarbij kun je eigenlijk vaststellen dat als we de missie en visie hebben opgesteld het ook doorwerkt richting het team en uiteindelijk richting het leerklimaat en de professionele cultuur. De volgende stap is samen met sSprong kijken hoe we dat in het komende jaar praktisch kunnen vormgeven. Het is dan niet meer iets op papier, maar we zijn er dan daadwerkelijk mee bezig. De manier waarop we dat dan doen is een goede manier, waarbij het uiteindelijk een tweede natuur gaat worden. Of dat nu is met doelenborden of op een andere manier, als we maar weten dat we het in een team- of bouwoverleg op dezelfde wijze benaderen. Er moet een lijn in zitten zodat je weet dat je daar continu mee in ontwikkeling bent. Het is een heel mooi startpunt.”
Meer informatie over wat we voor u kunnen betekenen? Maak vrijblijvend een afspraak of neem contact met ons op via 0416 38 38 48 of per e-mail info@ssprong.nl.
