Door: T. Thijssen
“Als medewerkers ervaren dat hun organisatie een klimaat creëert dat ondersteunend, uitdagend en participerend is, neemt hun bevlogenheid toe”
Prof. dr. Arnold B. Bakker
Hoogleraar Organisatiepsychologie, Erasmus Universiteit
Bevlogenheid als basis voor leidinggeven aan duurzame onderwijsontwikkeling
Schoolleiders spelen een belangrijke rol bij de bevlogenheid van hun medewerkers in het onderwijs. Dit vraagt om een invulling van leiderschap die past bij de ontwikkelingen in het onderwijs en aansluiten op de behoeften van de medewerkers. Passend onderwijs is een van de belangrijkste onderwijsvernieuwingen van deze tijd. Het verandert de manier waarop we naar kinderen kijken, samenwerken met ouders, met zorgorganisaties in de wijk, de ondersteuning-structuur in school organiseren, de manier waarop middelen en expertise beschikbaar zijn voor de school. Hoe past onderwijsvernieuwing bij dit team, bij deze leerlingen? Wat kun je doen om duurzame verandering in de school te realiseren? Hoe betrek je iedereen op een goede en positieve manier bij onderwijsvernieuwing in de school?
Onderzoek toont aan dat vooral transformationeel leiderschap de bevlogenheid kan bevorderen. Transformationeel leiderschap houdt in dat leiders hun medewerkers inspireren met hun visie voor de toekomst. Zij geven individuele aandacht aan hun medewerkers en stimuleren medewerkers om problemen ook eens op een andere manier te bekijken. Ze erkennen dat iedere medewerker uniek is, specifieke behoeften heeft en individuele aandacht nodig heeft. Zij geven ieder individu het gevoel dat ze een belangrijke, betekenisvolle bijdrage leveren aan de organisatie. Dit zorgt ervoor dat medewerkers hun werk met meer enthousiasme en energie uitvoeren. Transformationele leiders blijken ook meer werkhulpbronnen aan te reiken aan hun medewerkers, zoals feedback, sociale steun en autonomie, waardoor de bevlogenheid bij medewerkers toeneemt. Zo kan het bevorderen van de autonomie en professionele ruimte van leerkrachten, de mate waarin leerkrachten zeggenschap hebben over of invloed kunnen uitoefenen op de werkprocessen, de ervaren waardering en eigenaarschap vergroten. Het versterkt bovendien de onderlinge leernetwerken, de motivatie en professionalisering van leerkrachten.
JD-R model van prof. dr. Arnold B. Bakker
‘In de meeste scholen bestaat een hiërarchie van schoolleider, bouwcoördinatoren en specialisten. Dat is een manier van kijken naar leiderschap. Maar in alle scholen zijn veel leiders, ook al zijn ze geen schoolleider. Het gaat om informeel leiderschap’, (Prof. Dr. Alma Harris, hoogleraar Educational Leadership aan het Institute of Education (OIE, Londen)). Ze vervolgt: ‘Leraren geven leiding in hun klas, elke dag. We zien hen niet als leider, maar ze zijn het wel. Dit type leiderschap (gespreid leiderschap) is een platte vorm van leiderschap. Mensen zijn leider op basis van hun kennis, van wat ze kunnen, hun vakmanschap. Ze leiden op verschillende tijden, als de organisatie het nodig heeft. Ze leiden op basis van capaciteit en niet op basis van hun plek in de organisatie. Iedereen heeft de mogelijkheid om te leiden. Als je dat niet ziet, dan benut je niet de mogelijkheden. Dat komt niet in de plaats van de hiërarchie van de organisatie. Daar gaat zoveel aandacht naar uit, dat we vergeten dat er nog veel meer leraren zijn die leiderschap kunnen tonen. Waar is het leiderschap van leraren dat je nog niet benut? Je kunt een eenvoudige vraag stellen: wie leidt de school als de directeur er niet is? Je zult zien dat op veel scholen dan veel leraren leiderschap tonen. Ze nemen initiatief en beïnvloeden elkaar.’
Door zelf bevlogen te zijn kunnen schoolleiders hun medewerkers enthousiasmeren. Door een duidelijke visie op de toekomst uit te dragen, door medewerkers intellectueel uit te dagen en door medewerkers individuele aandacht te geven, kunnen leidinggevenden hun medewerkers inspireren zodat ze hun werk met veel plezier adequaat uitvoeren en leiderschap tonen.
Het verder ontwikkelen van de sterke punten binnen uw team versterkt de bevlogenheid en levert aantoonbaar een beter en langduriger resultaat op. sSprong kan hierin een rol vervullen en zet (maatwerk) interventies in volgens de principes van de positieve gedragspsychologie. In plaats van de focus op het verbeteren van negatieve aspecten, vooral uitzoeken wat iemands kracht en kwaliteit is, zodat diegene (individueel of binnen een team) kan floreren. Onderzoek toont aan dat interventies (bijvoorbeeld job- of teamcrafting) daadwerkelijk bijdragen aan het informeel leiderschap en de bevlogenheid binnen scholen.
sSprong biedt diverse diensten aan gericht op bevlogenheid en leiderschap. Van langdurige trajecten tot korte workshops die speciaal voor uw organisatie op maat worden gemaakt om de prestaties te verbeteren en doelen te behalen. Naast onze maatwerkoplossingen bieden wij ook enkele open trainingen aan of kunt u zich laten inspireren door een van onze inspiratiesprekers. Neem gerust contact met ons op.
